محمدعلی کشاورز از بازیگران مطرح و نسل اول تئاتر ایران و فعال در حوزه‌های دیگر نمایشی از جمله سینما و تلویزیون می‌باشد و از او به عنوان یکی از با سابقه‌ترین هنرمندان عرصه سینما و تلویزیون یاد می‌شود که در نقش‌ها و ژانرهای گوناگون حضور داشته است. این هنرمند دارای نشان درجه یک فرهنگ و هنر بود. او در بازیگری، همراه علی نصیریان، زنده‌یاد جمشید مشایخی، زنده‌یاد داود رشیدی و زنده‌یاد عزت‌الله انتظامی پنج بازیگر مرد ماندگار تاریخ تئاتر و سینما و تلویزیون ایران به شمار می‌آیند.
در ادامه این مقاله ما را همراهی کنید.
بیوگرافی محمدعلی کشاورز
محمدعلی کشاورز متولد 26 فروردین ماه سال 1309 در اصفهان است. او در محله سیچان اصفهان به عنوان فرزند دوم در یک خانواده که اصل و نسب آن‌ها در زمان شاه عباس از گرجستان به ایران مهاجرت کردند به دنیا آمد و بزرگ شد. پدرش خان و کدخدای محل بود و یک برادر به نام علی و یک خواهر به نام فاطمه دارد. فامیلی قبلی آن‌ها اصلانی بود که بعدا به کشاورز تغییر دادند.
او بعد از گرفتن دیپلم در دبیرستان ادب اصفهان به تهران آمد و پس از گذراندن دوران سربازی به هنرستان هنرپیشگی رفت و آنجا دوره سه ساله‌ای را گذراند. در آن دوره حدود بیست نفر حضور داشتند که اسماعیل شلنگله و جمشید لایق نیز از آن‌ها بودند تا اینکه بصورت جدی سال 1339 برای اولین بار به روی صحنه تئاتر رفت.
محمدعلی کشاورز فارغ التحصیل دانشکده هنرهای دراماتیک و فوق لیسانس بازیگری از دانشگاه انگلیس و بازنشسته اداره تئاتر قبل از انقلاب است. وی یک بار در دانشکده پزشکی هم پذیرفته شد. اما به دلیل علاقه زیادی که به بازیگری داشت از تحصیل در این رشته انصراف داد.
کشاورز در سال 1349 وقتی چهل ساله بود با خانم منا طاهری ازدواج کرد. که این زندگی در نهایت با به دنیا آمدن یک دختر به نام نلی به طلاق ختم شد. دخترش در بلژیک زندگی می‌کند، او در دانشگاه مشغول تدریس نقاشی است و در دیزاین خانه نیز فعالیت دارد.
از علایق او
او علاقه زیادی به موسیقی داشت، دوره کوتاهی ویلن و بعد هم کمی سه تار می زد، اما موسیقی ایرانی همیشه مورد علاقه‌اش بود. اغلب دستگاه‌های موسیقی را دنبال می‌کرد و با اکثر افراد این حوزه ارتباط نزدیکی داشت. کشاورز از قدیم کتاب خواندن را دوست داشت، و بیشتر کتاب‌هایی که این اواخر مطالعه می‌کرد فلسفی و تاریخی بودند. با اکثر کارگردانان مطرح کار کرده بود اما با علی حاتمی احساس نزدیکی بیشتری داشت ولی از همه بهتر فرخ غفاری را می‌دانست. بزرگ‌ترین آرزوی او که بر دلش هم ماند این بود که نقش یک رهبر ارکستر را بازی کند، رهبر ارکستری که عاشقانه کارش را دوست می‌دارد و در آخر هم می‌میرد.
آغاز فعالیت هنری
اولین کار هنری کشاورز بازی در تله تئاتر خودکشی در سال 1339 و به کارگردانی علی نصیریان بود. بعد از آن در نمایش‌هایی مثل ویولن ساز کره‌مونا، آنتیگون، آندورا، ادیپوس شهریار و بازی استریندبرگ به بازی پرداخت.
او در سال 1343 وقتی سی و چهار ساله بود با فیلم شب قوری اولین بار جلوی دوربین رفت. از کارهای سینمایی مهم او می‌توان رگبار، خشت و آینه، برزخی‌ها، کمال الملک، مردی که موش شد، کفش‌های میرزا نوروز، مادر، جستجو در جزیره، ناصرالدین شاه آکتور سینما، دلشدگان، آقای بخشدار، زیر درختان زیتون، روز واقعه و کمیته مجازات را نام برد.
سپس سال 1347 به عنوان کارگردان، سریال خانه قمر خانم را ساخت. در سال 1354 با سریال آتش بدون دود بازیگری را در قاب تلویزیون تجربه کرد. تا اینکه با سریال دایی جان ناپلئون سال 1355 در سن چهل و شش سالگی شناخته‌تر شد. از آثار ماندگار وی در تلویزیون می‌توان از دایی جان ناپلئون، آتش بدون دود، هزاردستان، سربداران، سلطان و شبان، گرگ‌ها و پدرسالار نام برد.
برخی آثار سینمایی او
زیر درختان زیتون:
این فیلم سومین فیلم از سه گانه‌ی مشهور به کوکر کیارستمی است. آکیرا کوروساوا، کارگردان بزرگ ژاپنی از بازی کشاورز در نقش کارگردان در فیلم کیارستمی تمجید کرده بود.
دلشدگان:
فیلم به کارگردانی علی حاتمی محصول سال 1370 است. این فیلم یکی از درخشان‌ترین فیلم‌های سینمای ایران است. که گروه بازیگران قدرتمند و بی‌عیب و نقصی دارد و محمدعلی کشاورز هم یکی از آن‌هاست.
ناصرالدین شاه آکتور سینما:
این فیلم نامه‌ی عاشقانه‌ی مخملباف به سینماست که کاراکترهایش برگرفته از بهترین فیلم‌های سینمای ایران تا آن تاریخ هستند از جمله محمدعلی کشاورز در نقش وزیر. او در نقش کوتاه فرعی‌اش همچنان خوب است و یکی از فیلم‌های مهم سینما در کارنامه‌ی کشاورز به شمار می‌رود.
مادر:
مادر فیلمی به کارگردانی علی حاتمی محصول سال 1368 است. کشاورز در به تصویر کشیدن مردی با عقده‌های کودکی و عواطف سرکوب شده درخشان عمل می‌کند و لحظه‌ی بیرون ریختن احساساتش بیشتر از همه‌ی کاراکترها اشک آدم را درمی‌آورد. هر کس از کشاورز یاد کند حتما یاد نقش محمد ابراهیم فیلم مادر می‌افتد.
جعفرخان از فرنگ برگشته:
علی حاتمی در سال 1366 کارگردانی این فیلم را انجام داده است. کشاورز هم نقش خان دایی خوش‌طینت خانواده را بازی می‌کند، که از نقش فرعی‌های دوست‌داشتنی می‌باشد.
کمال الملک:
فیلمی به کارگردانی علی حاتمی و محصول سال 1362 است. کشاورز در نقش اتابک اعظم دیالوگ‌های وزین و شاعرانه‌ی حاتمی را به زیباترین شکل ممکن بیان می‌کند.
رگبار:
فیلم ساخته بهرام بیضایی است و کشاورز در ایفای نقش ناظمی که اول دلنشین است و بعد می‌رود جزو دشمنان معلم تعادل خوبی را در بازی‌اش حفظ کرده است.
آقای هالو:
آقای هالو اثر داریوش مهرجویی در سال 1349 است. محمدعلی کشاورز در نقش معاملات ملکی زبان‌باز در این فیلم درخشان است.
از آثار تلویزیونی
پدر سالار:
پدر سالار به کارگردانی اکبر خواجوی در سال 1372 است. این فیلم در زمان خودش به شدت مورد توجه مخاطبان قرار گرفت. هنر بازیگری کشاورز در این سریال فوق‌العاده است، کاری می‌کند یک شخصیت عبوس و مردسالار به شدت دوست‌داشتنی و ترحم برانگیز به‌نظر آید.
هزار دستان:
یکی از بهترین سریال‌های تاریخ ایران به لحاظ روایت و به لحاظ بصری که نقش‌هایش از اصلی و فرعی می‌تواند کلاس بازیگری باشد. کشاورز در این سریال نقش شعبون بی‌مخ را بازی می‌کند و در تصویر کاراکتر منفور شعبون بی‌مخ کار سختی داشته و با صرف انرژی فیزیکی زیاد توانسته این نقش را به یادماندنی از کار دربیاورد. شهرک سینمایی علی حاتمی میراث سریال هزاردستان است.
سلطان و شبان:
اوایل دهه‌ی شصت خبری از محصولات نمایشی سرگرم‌کننده نبود و سریال کمدی افسانه‌ی سلطان و شبان یکی از مفرح‌ترین تولیدات تلویزیون محسوب می‌شد.
سربداران:
کشاورز با سریال سربداران نشان داد که چقدر گزینه‌ی مناسبی برای بازی در نقش‌های تاریخی است. سریال سربداران ساخته محمدعلی نجفی، از آن فیلم‌هایی است که امروزه به آن‌ها فاخر می‌گویند. سریالی تاریخی که برگرفته شده از قیام سربداران خراسان به سرکردگی شیخ حسن جوری علیه حمله‌ی مغول به ایران بود.
دایی جان ناپلئون:
سریالی که اقتباس از یکی از رمان‌های درجه یک ایرانی به نام دایی جان ناپلئون نوشته‌ی ایرج پزشکزاد است. اقتباس ناصر تقوایی کنار هزاردستان علی حاتمی جزو بهترین سریال‌های تاریخ تلویزیون ایران و البته یکی از بهترین محصولات نمایشی تاریخ ایران است. کشاورز یکی از بازیگران خوب این سریال شاهکار است و نقش دایی جان سرهنگ را بازی می‌کند. دایی جان سرهنگ مرد ترسویی است که واقعا سرهنگ هم نیست و با درجه‌ی سرگردی بازنشسته شده اما دایی جان ناپلئون در یک مهمانی او را داداش سرهنگ خطاب می‌کند و این نام رویش می‌ماند.
خانه‌نشین شدن او
کشاورز چندین سال پیش به دلیل شکستگی پا و مشکلات کمر خانه نشین شد و با وجود اینکه چندین عمل بر روی او انجام شد. اما این عارضه درمان نشد و او دیگر قادر نبود به تنهایی راه برود.
درگذشت
این بازیگر فقید که در اثر مشکل کلیه در بیمارستان آتیه بستری بود، سرانجام در سوم خرداد ماه سال 1399 چشم از جهان فرو بست. پیکر او در قطعه هنرمندان بهشت زهرا به خاک سپرده شده است.
افتخارات
- نامزد دریافت سیمرغ بلورین بهترین بازیگر نقش اول مرد برای بازی در فیلم مادر ساخته علی حاتمی
بهترین بیوگرافی
